өнертану кандидаты, доцент
Өмірбаян
Малиновская Елизавета Григорьевна – өнертану кандидаты, доцент, үкіметтік емес ұйымдардың мүшесі: 1992 жылдан - ЮНЕСКО жанындағы Халықаралық сыншылар қауымдастығы (AICA) және өнертанушылар қауымдастығы (AIS, Мәскеу); The European Society for Cenral Asian Studies (ESCAS, London), International Councilon Monument sand Sites (ICOMOS, Paris); Петровский ғылым және өнер академиясының корреспондент мүшесі (ПАНИ, Санкт-Петербург). Қазақстан Сәулетшілер одағының мүшесі (1990 жылдан). Сорос Қазақстан Қорының «Англия, Польша, Қазақстан, Ресей галереяларының менеджерлері» (1996) және «ХХ ғасыр өнері» (1998, Сорос Қазақстан Қорының SCCA) мектеп-семинарының түлегі.
Малиновская Елизавета Григорьевна орыс, Қазақстан Республикасының азаматы. Алматы қаласында туған.
Теория және сын саласындағы КСРО Сәулетшілер Одағы сыйлығының лауреаты (1990).
Білімі: 1955 1965 ж - орта мектепте оқып, оны медальмен бітірді. Шетел тілдері институты (1965-1970), ағылшын тілі факультеті. 1974-1985 ж - И.Е.Репин атындағы көркемөнер академиясы институтында оқу және аспирантура, Ленинград.
Диссертация қорғауы – Ресей Федерациясының Мемлекеттік өнертану ғылыми-зерттеу институты, Мәскеу (1989). Өнертану кандидаты ғылыми дәрежесі берілді (ғылыми мамандық коды 18.00.01).
Қызметі «АРК» көркемсурет галереясының негізін қалаушы және директоры, Алматы.
20 кітаптың, 500-ден астам басылымның (шетелдік және посткеңестік кеңістіктегі) - қазіргі өнер, сәулет, тарихи-мәдени мұра мәселелері бойынша теориялық, мәдени, сыни, оқу-әдістемелік (PhD) сипаттағы энциклопедиялық, арнайы және танымал басылымдардағы баяндамалардың, монографиялардың, мақалалардың авторы.
Бірнеше теориялық және практикалық бағыттардың ғылыми жаңалығымен және толық айқын практикалық нәтижелерімен жалғыз әзірлеушісі. Бұл ең алдымен қазіргі сәулет өнерінің тарихи-мәдени мұрасын сақтау; галерея ісін дамыту әдістемесін, қазіргі заманғы өнер композициясының тарихы мен теориясын одан әрі дамыту.
«Кәсіби ойлау стереотиптерін жеңу. Стандартты емес технологияларды іздеудегі аймақтық дәстүрлердің мұрасы – 1920-2000 жылдардағы отандық және шетелдік тәжірибе», «Қазақстан галереялары қазіргі заманғы өнердің әлеуметтік-мәдени феномені ретінде» жобаларымен жұмыс істеуде. «Қазақстандағы коллекция тарихы» (Грац қаласындағы университеттің жобасы, Австрия), «AllgemeineKünstlerlexikonInternationaleKünstlerdatenbank ("ArtistsoftheWorldThroughoutAllAges")». – «AKL–IKD», München, 2013–2014) энциклопедиясындағы «Қазақстан суретшілері» халықаралық ғылыми-баспа жобаларына қатысты.
«ХХ ғасырдағы жас ұлттық мектептерді қалыптастырудың мәдени парадигмалары» Еуразия мәдениеттерінің тоғысында сәулет пен өнердің қалыптасу үдерісінің мәдениеттанудағы көп жылдық тәжірибесі бар. Бұл басқа елдер мен аймақтардағы ұқсас тарихи және мәдени жағдайда пайдалану перспективалары бар, қазіргі уақытта басты маңызға ие. Жаһандану тенденциялары бұрын Азия, Африка және Латын Америкасының артта қалған халықтары ретінде жіктелген әртүрлі елдердің өзін-өзі анықтауына қауіп төндіреді.
Куратор, ғылыми редактор, 15 ұжымдық монографияның құрастырушысы, авторлық мақалалары басым: «Қазақстан өнерінің антологиясы», «Актуал туралы өзекті» (1990 жылдардағы өнер бойынша, Сорос Қазақстан қорының SCCA); «Қазақстан мәдениеті тарихы ескерткіштерінің кодексі» көптомдық басылымының қазіргі архитектура бөлімдерінің авторы.
Оның бастамасымен «Архитектурадағы қуғын-сүргіннің әлеуметтік-мәдени аспектісі» тақырыбындағы ұзақ мерзімді (1983 жылдан бастап) жоба бойынша кезең-кезеңімен жүзеге асырылды (Дүниежүзілік конгресс 1993, жарияланымдар, көрмелер, кең мұрағат). Оның бірегейлігі (ғылым үшін жаңа кең көлемді материалдан басқа, Сталиннің жаңа ғимараттары, лагерьлердің жобалық бөлімдері туралы шындықты қалпына келтіретін) – 1920 жылдардағы қазақтардың дәстүрлі сәулеттік-экологиялық болмысы мен өмірінің жойылу әсерін, демек сәулеттік геноцидті зерттеудің мәдени аспектісінде. Материалдардың құндылығы мынада: мұның бәрі КГБ мұрағаты ашылғанға дейін жинақталған, жүйеленген, т.б. ондаған адамдардың жеке естеліктеріне және отбасы мұрағаттарына негізделген.
Соңғы жылдары жарық көрген «Заманауи архитектура ескерткіші» (32,8 авт. парақ), «Репрессияға ұшыраған архитектура – Сталиннің жаңа құрылыстары, шығармашылығы және сәулетшілер тағдыры» (28 авт. парақ) монографияларының авторы.
Көркемсурет және сәулеттік білім беру, ғылыми-зерттеу қызметі, галерея жүйесіндегі жұмыс. 1993 жылдан бастап Қазақстан Республикасының тәуелсіз галереяларында жұмыс істейді: бастапқыда Тәңір-Ұмайда (директордың ғылым жөніндегі орынбасары), содан кейін өзінің ARK галереясын ашты.
Бірлескен іс-шараларға, ғылыми конференцияларға қатысып, Орталық Азия аймағындағы және Ресейдегі әріптестері арасында күшті ғылыми және кәсіби беделге ие. Республиканың мәдени өміріндегі айнымас оқиғаға айналған «АРК» галереясының көрмелеріне қазақ және аймақ өнерін басқа елдерде насихаттау мақсатында облыстық, ресейлік суретшілердің туындылары қойылады. 200-ге жуық көркемсурет көрмелерінің кураторы (буклеттермен, каталогтармен, танымал баспасөздегі материалдармен және телекөрсетілімдермен бірге). ARK галереясы заманауи өнердің бірегей мұрағатын жасады: суретшілердің шығармашылық өмірбаяндары, галереяның көрмелері, ғылыми-практикалық жұмысы (фото, бейне, мәтіндік).
ARK галереясының көрме қызметі қазіргі заманғы өнерді дамытудың жаңа парадигмаларын әзірлеумен қатар, ұмытылып бара жатқан атауларды, кеңестік кезеңдегі дамымаған өнер ағымдарын қалпына келтірумен де байланысты, бұл оқиғалардың тарихи-теориялық түсіндірмелерін байытатын сол жылдарғы «Қазақстан өнерінің антологиясы» іргелі басылымының (2004, жалпы көлемі 5,3 авт.п.) бірнеше көлемді зерттеу мақалалары мен өмірбаяндық шолуларында (60-тан астам өмірбаян) жинақталған.
Осылайша, өзін-өзі қамтамасыз етуде өмір сүретін «ARK» галереясы заманауи өнердегі жаңа бағыттарды қолдайды, яғни шығармашылық және коммерциялық құрылым ретінде бір мезгілде жұмыс істейді. Суретшілерге жұмыс орындарын құру арқылы ол өнер нарығын, сонымен қатар Қазақстан үшін принципті жаңа құбылыс – коллекцияны қалыптастырады. Оны танымал ете отырып, ол қоғамның өнер заттарын жинаудың әлеуметтік-мәдени миссиясын жүзеге асыруға деген жаңа көзқарасын, күнделікті өмірді, интерьерді өзгертудің, өмірді рухани түрлендірудің жолдары мен әдістерін анықтайды.
Ол ғылыми басылымдарда, телебағдарламаларда, танымал және кәсіби баспасөзде сәулет, өнер және дизайндағы процестерді талдай отырып, практикалық және ғылыми-зерттеу қызметін біріктіреді. Галереяның көрме қызметі негізінде заманауи өнерді – тарихты, үрдістер мен үлгілерді зерттейді, бұл баспа жобалары мен зерттеулерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
«Қазақстан тарихы мен мәдениеті ескерткіштерінің кодексі» ұжымдық монографиясының (7 томдық) заманауи сәулет бөлімінің авторы. Заманауи сәулет нысандары мен кешендерін қалпына келтіру және регенерациялау жобаларын ғылыми негіздеу бөлімдері дайындалды. Біздің заманымыздың тарих және мәдениет ескерткіштерін іріктеудің, зерттеудің, бекітудің, мемлекеттік қорғаудың қағидаттарының кешенді әдістемесін автордың әзірлеуі аяқталды, бұл әлемдік тәжірибеде мұндай ауқымды прецедентке ие емес. Қазіргі заманғы сәулет өнерінің 360-қа жуық ескерткішін мемлекет қорғауына алғызды. Оның білім жүйесінде теңдесі жоқ теориялық және практикалық іс-әрекетті ұштастырудың бірегей тәжірибесі бар.
Іргелі мақалалар жарияланды, оларда алғаш рет Қазақстандағы заманауи галереялар қызметінің әлеуметтік-мәдени аспектілері (даму динамикасы; қазіргі мәдениеттегі рөлі), олардың қалыптасу тарихы; Қазақстандағы галерея иесі жұмысының менеджмент және маркетингтік ерекшеліктері. Жинақтау тарихы – кеңестік және посткеңестік кезең алғаш рет тарихи-теориялық зерттеу түрінде жарық көрді (жұмыстың бір бөлігі Австрияның Грац университетімен бірлескен жоба аясында жасалды).
Оның қызметінің басым бөлігін 1990 жылдардағы Қазақстан өнерінің қалыптасуын зерттеу бойынша ғылыми-практикалық жұмыстар (галереялар, топтар, үкіметтік емес сектор ұйымдары) құрайды. Кеңестік кезеңдегі (1960-80 жылдар) сәулет өнері мен өнерінің оқиғалары мен құбылыстары қарастырылады.
90-нан астам халықаралық конгрестерде, аймақтық, республикалық конференцияларда, дөңгелек үстелдерде: ЮНЕСКО, ИКОМОС, Кассельдегі Сорос қоры (Германия), Мәскеу, Санкт-Петербург, Ташкент, Баку қалаларында сөз сөйлеу тәжірибесі мол. Өнер, сәулет, мәдени мұра туралы теле және радиобағдарламалардың тұрақты қатысушысы және жүргізушісі.
Қазақстан Республикасының жетекші қазақ газеті 12 мың данадан асатын «Жаңа ұрпақ» (Новое поколение «НП») таралымының рейтингіне 2003 жылы ерекше көзге түскен еліміздің 12 қоғам қайраткері қатарында енгізілген. 2004 жылы жылды қорытындылай келе, сол газет оныңң кәсіби жетістіктерін бағалап, «Жыл галереясының иесі» номинациясында үздік деп таныды.
